Πρόστιμα συμμόρφωσης ή εξόντωσης;

Γιώργος Α. Κορομηλάς Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών

Με τον νόμο για τον ενιαίο φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων έγιναν πολλές τροποποιήσεις στον νέο Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ΚΦΔ), άλλες αναμενόμενες και άλλες όχι. Ειδικότερα έγιναν 32 κύριες προσθήκες σε 22 άρθρα, προστέθηκαν 2 νέα άρθρα, έγιναν 34 κύριες αντικαταστάσεις-τροποποιήσεις σε 28 άρθρα και 20 διαγραφές λέξεων, προτάσεων και εδαφίων σε 19 άρθρα. Η πλειονότητα του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας περίμενε να γίνουν ουσιαστικές βελτιώσεις στο τμήμα των διοικητικών κυρώσεων (προστίμων), αλλά δυστυχώς αυτές δεν έγιναν. Έτσι, λοιπόν, στο νέο "φορολογικό ποινολόγιο" βλέπουμε:

α) Να μη γίνεται ουδεμία διάκριση μεταξύ ουσιαστικών και τυπικών παραβάσεων όπου, με τις διατάξεις του ν. 2523/1997, δεν επιβάλλονταν πρόστιμο για τις τυπικές παραβάσεις.

β) Να μην υπάρχει οροθέτηση γενικών και αυτοτελών παραβάσεων. Έτσι οι γενικές παραβάσεις τείνουν να γίνουν αυτοτελείς.

γ) Δεν συγκεκριμενοποιούνται οι παραβάσεις που αφορούν την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων. Ειδικότερα ορίζεται ως παράβαση «η μη συμμόρφωση σε κάθε υποχρέωση σχετική με τη μη τήρηση βιβλίων και έκδοσης στοιχείων», με αποτέλεσμα να μπορούν να εμφιλοχωρούν υποκειμενικές θέσεις των ελεγκτικών οργάνων, αναφορικά με τον προσδιορισμό των παραβάσεων.

Με τον ΚΦΔ καθιερώθηκε ενιαίο ύψος προστίμου για όλες τις παραβάσεις που αφορούν την τήρηση των βιβλίων και την έκδοση φορολογικών στοιχείων ανάλογα με την κατηγορία των τηρουμένων βιβλίων. Ειδικότερα, επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 ευρώ για το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που τηρεί απλογραφικά βιβλία (εσόδων - εξόδων) και 2.500 ευρώ για το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που τηρεί διπλογραφικά βιβλία. Επισημαίνεται ότι καθιερώνεται η επιβάρυνση του προστίμου (διπλάσιο ή τετραπλάσιο) σε υποτροπή (πρώτη - δεύτερη) εντός πενταετίας.

Αν λοιπόν, για παράδειγμα, διαπιστωθεί ότι τον Φεβρουάριο μια επιχείρηση δεν έχει εκδώσει 7 αποδείξεις λιανικής πώλησης ενδεικτικής αξίας 25 ευρώ καθεμία θα της επιβληθεί πρόστιμο ύψους 7.000 ευρώ αν τηρεί απλογραφικά βιβλία (7 x 1.000) και 17.500 ευρώ (7 x 2.500) αν τηρεί διπλογραφικά βιβλία. Αν η ανωτέρω επιχείρηση μέσα στην πενταετία δεν εκδώσει εκ νέου 7 αποδείξεις λιανικής πώλησης (πρώτη υποτροπή) θα της επιβληθεί πρόστιμο ύψους 14.000 ευρώ αν τηρεί απλογραφικά βιβλία (7 x 2.000) και 35.000 ευρώ (7 x 5.000) αν τηρεί διπλογραφικά βιβλία. Τέλος στην περίπτωση δεύτερης υποτροπής εντός της πενταετίας για τον ίδιο αριθμό αποδείξεων θα της επιβληθεί πρόστιμο ύψους 28.000 ευρώ αν τηρεί απλογραφικά βιβλία (7 x 4.000) και 70.000 ευρώ (7 x 10.000) αν τηρεί διπλογραφικά βιβλία. Τα πρόστιμα αυτά είναι πολύ δύσκολο, για να μην πω αδύνατο, να εισπραχθούν.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι αυστηροποιούνται και γίνονται εξωπραγματικά, συνεπώς δυσβάσταχτα και επαχθή, τα πρόστιμα που αφορούν την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων, τα οποία επισημαίνεται ότι δεν μειώνονται, όπως στο πρόσφατο παρελθόν, λόγω συμβιβασμού. Στον αντίποδα βλέπουμε να έχουν εκλογικευτεί τα πρόστιμα παραβάσεων που αφορούν την μη έκδοση ή ανακριβή έκδοση στοιχείων για αξίες πάνω από 5.000 ευρώ, όπως και την έκδοση πλαστών και έκδοση ή λήψη εικονικών φορολογικών στοιχείων.

Σκοπός ενός προστίμου είναι αυτό να λειτουργεί αποτρεπτικά από τη διάπραξη φορολογικής παράβασης, όχι όμως να λειτουργεί εξοντωτικά. Τα προβλεπόμενα πρόστιμα είναι ιδιαίτερα σκληρά, με αποτέλεσμα όλοι να αναρωτιούνται, δικαιολογημένα, αν ο σκοπός είναι η συμμόρφωση ή η εξόντωση του παραβάτη.